اسراییل ضد دیپلماسی است
همان‌گونه که مقامات ایرانی تصریح کرده‌اند، هیچ‌گونه گفت‌وگویی در هیچ سطحی با آمریکا و متحدانش امکان‌پذیر نیست. ایران اعلام کرده است که در شرایط فعلی، دیپلماسی را در سایه دفاع مشروع پیگیری می‌کند، نه به جای آن.
صبح نو: رژیم صهیونیستی روز جمعه ۲۳ خرداد ۱۴۰۴ حملاتی گسترده به تأسیسات و مناطق مسکونی ایران انجام داد که به شهادت و مجروح شدن شماری از هم‌وطنان منجر شد. در واکنش، نیروهای مسلح جمهوری اسلامی عملیات موشکی «وعده صادق ۳» را با شلیک ده‌ها فروند موشک بالستیک و کروز علیه اهدافی در سرزمین‌های اشغالی آغاز کرد. این درگیری‌های محدود، ولی فشرده در هفته گذشته همچنان ادامه داشته است و دستگاه‌های اطلاعاتی ایران بارها بر لزوم دفاع مشروع تأکید کرده‌اند.
حملات هوایی و موشکی رژیم صهیونیستی به خاک ایران
بر اساس گزارش‌ها، بامداد روز جمعه ۲۳ خرداد ۱۴۰۴ نیروهای رژیم صهیونیستی با انجام اقدامات هماهنگ هوایی و موشکی به چند نقطه از جمله تهران و شهرهای دیگر کشور حمله کردند. ظاهرا تأسیسات هسته‌ای مدنظر تل‌آویو را هدف قرار می‌دادند، اما عمده اصابت‌ها به مناطق مسکونی و زیرساخت‌های غیرنظامی از جمله مجتمع‌های مسکونی و مراکز شهری بود.
در پی این تجاوز هوایی - موشکی، تعدادی از فرماندهان بلندپایه نظامی و چندین دانشمند هسته‌ای کشور به شهادت رسیدند. هم‌زمان ده‌ها نفر از شهروندان (از جمله تعدادی زن و کودک) زخمی و به مراکز درمانی منتقل شدند. جمعیت هلال‌احمر در اطلاعیه‌ای اعلام کرد تاکنون ۲۲۱ مصدوم به مراکز درمانی منتقل شده‌اند، ۹۸ نفر سرپایی مداوا شده و ۸۰۰ نفر دیگر اسکان موقت یافته‌اند؛ همچنین سه امدادگر این نهاد در جریان عملیات امدادرسانی به مجروحان به شهادت رسیده‌اند. علاوه بر تلفات انسانی، خسارت‌هایی به ساختمان‌های مسکونی، اماکن تجاری و برخی زیرساخت‌های شهری وارد شده است.
مقامات رسمی ایران این جنایت رژیم صهیونیستی را به شدت محکوم کردند و وعده پاسخ سخت دادند. وزارت امور خارجه نیز در بیانیه رسمی اعلام کرد حملات هوایی و موشکی دشمن به خاک ایران «نقض آشکار بند ۲ ماده ۴ منشور ملل متحد» و تجاوزی آشکار به ایران است و پاسخ این تجاوز را حق قانونی و مشروع جمهوری اسلامی مطابق ماده ۵۱ منشور ملل متحد دانست. در پی این تحولات، مقامات کشور با بسیج همه امکانات و تمرکز بر امدادرسانی و دفاع از مردم، خواستار حفظ آرامش عمومی و پیگیری اخبار از منابع رسمی شدند.
هم‌زمان با شدت گرفتن درگیری‌ها، ایران و بازیگران بین‌المللی دست به تحرکات دیپلماتیک زدند. جمعه ۳۰ خرداد نشست وزرای خارجه ایران و سه کشور اروپایی (انگلیس، فرانسه، آلمان) همراه با مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در ژنو برگزار شد. طبق بیانیه رسمی، موضوع گفت‌وگوها «مسائل هسته‌ای و رفع تحریم‌ها» و تحولات منطقه پس از تجاوز اسرائیل بود. سخنگوی وزارت خارجه ایران تأکید کرد جمهوری اسلامی در هر وضعیتی از نیروهای مسلح خود در دفاع میهن حمایت می‌کند و همچنین اعلام کرد آماده ادامه مذاکرات هسته‌ای است. پایان این نشست با اعلام حمایت طرف اروپایی از «ادامه مذاکرات» همراه بود.
روز شنبه ۳۱ خرداد، در نشست فوق‌العاده وزرای خارجه کشورهای اسلامی در استانبول (سازمان همکاری اسلامی) عباس عراقچی حضور یافت و بار دیگر خواستار صدور بیانیه محکمی علیه تجاوز اسرائیل شد. او اعلام کرد ایران در این اجلاس درخواست تشکیل جلسه ویژه‌ای درباره حمله اخیر را کرده و امیدوار است مصوبه محکومیتی درخور صادر شود. وی افزود از فرصت این نشست برای رایزنی با وزرای خارجی کشورهای اسلامی و رئیس‌جمهور ترکیه استفاده خواهد کرد و گفت در «نشست اصلی و نشستی که مربوط به ایران است» سخنرانی خواهد کرد.
تلاش‌های اروپایی‌ها برای کاهش تنش هم ادامه یافت؛ امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه (به همراه وزرای خارجه انگلیس و آلمان) اعلام کرد پیشنهادی کامل برای ازسرگیری مذاکرات با ایران ارائه خواهد داد. وزیر امور خارجه انگلیس نیز ضمن ابراز نگرانی از حملات به ایران، به ایالات متحده پیام داد که «مسیر دیپلماتیک هنوز باز است.» افزون بر آن، کشورهایی چون ترکیه و پاکستان ضمن همبستگی منطقه‌ای، حملات اسرائیل به ایران را «غیرموجه» خواندند و محکوم کردند . بااین‌حال، ایران از وضعیت موجود ابراز نگرانی کرده که برخی قدرت‌های بزرگ همچنان از محکومیت رفتار اسرائیل خودداری می‌کنند. سید عباس عراقچی در مجمع حقوق بشر ژنو گفت: «ما از عدم محکومیت حملات فجیع اسرائیل نگرانیم.»
شروط و مواضع ایران در مذاکرات
ایران شروط مشخصی را در گفت‌وگوها و بیانیه‌های رسمی پیش برده است. عباس عراقچی پس از مذاکرات ژنو صراحتا اعلام کرد: «تا زمانی که تجاوزات رژیم صهیونیستی ادامه دارد، با هیچ طرفی مذاکره نخواهیم کرد.» وی تأکید کرد: «رژیم اسرائیل باید تجاوزات و جنایات خود را متوقف کند.» و مادامی که این حملات ادامه یابد، دیپلماسی در دستورکار نخواهد بود. به بیان دیگر، ایران خواستار برقراری آتش‌بس فوری و توقف حملات بود و هرگونه پیشرفت در مذاکرات را موکول به پایان تجاوز می‌دانست.
درعین‌حال، طرف ایرانی بارها یادآوری کرد که برنامه هسته‌ای این کشور صلح‌آمیز است و تحت نظارت آژانس بین‌المللی انرژی اتمی قرار دارد؛ رئیس دستگاه دیپلماسی گفت ایران از ادامه گفت‌وگوها با اروپایی‌ها حمایت می‌کند و برای دیدارهای بعدی آمادگی دارد، اما توان دفاعی جمهوری اسلامی را قابل مذاکره ندانسته است. عراقچی تأکید کرد: «موضوع گفت‌وگوهای ژنو فقط هسته‌ای و منطقه‌ای است و ما در خصوص مسائل موشکی با هیچ‌کس مذاکره نداریم.» وی افزود: «توانمندی موشکی ایران، یک توانمندی دفاعی فوق‌العاده است و هیچ عقل سلیمی نمی‌پذیرد که ما درباره توانایی دفاعی خود گفت‌وگو یا سازش کنیم.» به عبارت دیگر «توانایی‌های دفاعی و موشکی ایران خط قرمز مذاکرات است» و تنها در صورت توقف تجاوز اسرائیل، آماده بررسی «مسیرهای دیپلماتیک» خواهیم بود.
اظهارات ضد و نقیض ترامپ
در آمریکا نیز دوگانگی آشکاری در مواضع مشاهده شد. مقامات رسمی واشنگتن ضمن ابراز خوش‌بینی نسبت به «راه‌حل دیپلماتیک» (وزارت خارجه آمریکا درباره مذاکرات ژنو) تأکید کرده‌اند که واشنگتن هرگز اجازه نخواهد داد ایران به سلاح هسته‌ای دست یابد. بااین‌حال، دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور پیشین آمریکا، در بازه زمانی مورد اشاره اظهارات متناقضی داشت. او از یک‌سو اعلام کرد: «ما با ایران صحبت خواهیم کرد و خواهیم دید که چه اتفاقی می‌افتد»؛ گویا آماده گفت‌وگوی مستقیم با ایران است. اما از سوی دیگر در جمع خبرنگاران اذعان کرد برای او «بسیار دشوار است» بخواهد از اسرائیل توقف حملات را مطالبه کند، «به خصوص زمانی که یک طرف در حال پیروزی است.» ترامپ در ادامه گفت وقتی یک طرف «در حال شکست است» درخواست توقف آسان‌تر خواهد بود و افزود: «ما آماده‌ایم، مایل هستیم و توانایی لازم را داریم» و «هم‌اکنون با ایران در حال گفت‌وگو هستیم» همین رئیس‌جمهور آمریکایی در یک سوی دیگر، بدون ارائه سندی مدعی شد «ایران تنها چند هفته با داشتن سلاح هسته‌ای فاصله داشت» و تصریح کرد: «ایران اکنون زیر بمباران قرار گرفته و نمی‌دانم چگونه جنگ را متوقف کنم.» ترامپ همچنین تلاش دیپلماتیک اروپا را مؤثر ندانست و گفت: «آن‌ها کمکی نکردند. ایران تمایلی به گفت‌وگو با اروپا ندارد. آن‌ها می‌خواهند با ما صحبت کنند.» این گفته‌ها هم‌زمان با حمایت او از مواضع نظامی اسرائیل بود: ترامپ تأکید کرد با توجه به موفقیت‌های نظامی اسرائیل، قانع کردن طرف پیروز به توقف جنگ «فوق‌العاده دشوار» است.
در مجموع می‌توان گفت تحولات هفته اخیر ترکیبی از تلاش‌های دیپلماتیک و اوج‌گیری تنش نظامی بود. در این میان، خواسته اصلی آمریکا جلوگیری از صعود هسته‌ای ایران است و درعین‌حال سرنوشت گفت‌وگوها به رویکرد دولت‌های خارجی بستگی دارد. اظهارات متناقض سیاستمداران خارجی - به‌خصوص دونالد ترامپ - چشم‌انداز روشنی ارائه نمی‌کند. پیگیری دقیق ابعاد دیپلماتیک و ادامه واکنش‌های نظامی، معین خواهد کرد آیا مسیر تنش‌زدایی باز می‌ماند یا خیر.
همکاری آمریکا با رژیم صهیونیستی در جنایت
در پی تجاوزات هوایی و موشکی رژیم صهیونیستی به خاک ایران در روزهای اخیر، موضع رسمی جمهوری اسلامی ایران نه‌تنها حاوی محکومیت شدید این حملات بود، بلکه به روشنی ایالات متحده را نیز شریک سیاسی، اطلاعاتی و عملیاتی تل‌آویو در این جنایات معرفی کرد. سخنگویان رسمی دولت و وزارت امور خارجه، در بیانیه‌ها و اظهارنظرهای متعدد تأکید کرده‌اند که آمریکا با ارائه حمایت‌های مستمر نظامی و امنیتی به رژیم اسرائیل، نقش غیرقابل‌انکاری در شکل‌گیری و تداوم این تجاوزات دارد.
از دیدگاه ایران، حمایت بی‌قیدوشرط واشنگتن از اقدامات نظامی اسرائیل، نه‌تنها به معنای مشروعیت‌بخشی به نقض قوانین بین‌المللی است، بلکه مستقیما در تشدید بحران امنیتی علیه جمهوری اسلامی ایفای نقش می‌کند. تهران بر این باور است که بدون چراغ سبز آمریکا، رژیم صهیونیستی هرگز جرأت هدف‌گیری مستقیم زیرساخت‌های داخل ایران را پیدا نمی‌کرد.
در همین راستا، مقامات ارشد ایران بارها اعلام کرده‌اند که در شرایط کنونی و با تداوم نقش‌آفرینی آمریکا به‌عنوان پشتیبان سیاسی و نظامی حملات اخیر، هیچ‌گونه مذاکره‌ای - حتی در چارچوب توافق هسته‌ای - صورت نخواهد گرفت، مگر آنکه شروط بنیادین جمهوری اسلامی برآورده شود. این شروط که در اظهارات دیپلمات‌هایی چون عباس عراقچی و بیانیه‌های رسمی وزارت خارجه مطرح شده‌اند، شامل موارد زیر است. توقف فوری تجاوزات رژیم صهیونیستی به خاک ایران محکومیت رسمی این تجاوزات از سوی کشورهای غربی به‌ویژه آمریکا و اروپا، پایان سیاست‌های دوگانه در قبال اقدامات اسرائیل و ایران و ارائه تضمین‌های مؤثر درباره عدم تکرار حملات و عدم مداخله در توان دفاعی مشروع ایران از شروط ایران هستند.
در غیر این صورت، همان‌گونه که مقامات ایرانی تصریح کرده‌اند، هیچ‌گونه گفت‌وگویی در هیچ سطحی با آمریکا و متحدانش امکان‌پذیر نیست. ایران اعلام کرده است که در شرایط فعلی، دیپلماسی را در سایه دفاع مشروع پیگیری می‌کند، نه به جای آن.
در نتیجه، تحولات اخیر نه‌تنها موضع ایران را در برابر رژیم صهیونیستی تشدید کرده، بلکه اعتماد عمومی به نیت آمریکا در مسیر گفت‌وگو را نیز به شدت خدشه‌دار کرده است. تا زمانی که ایالات متحده از نقش حامی‌گری یک‌جانبه در قبال اسرائیل فاصله نگیرد، شرایط برای ازسرگیری هرگونه روند دیپلماتیک از نگاه جمهوری اسلامی ایران فراهم نخواهد بود.
دیدگاه تان را بنویسید