توافق مسقط سناریوی رسانه ای است؟
جمهوری اسلامی ایران بارها تأکید کرده که مذاکره نمی‌کند تا امتیاز بدهد، بلکه مذاکره می‌کند تا حقوق تثبیت‌شده‌اش را در قالب توافق رسمی دریافت کند. بر همین اساس، هر توافقی که به امضا برسد، باید حاوی مفاد روشن درباره ادامه و تداوم غنی‌سازی در خاک ایران باشد. پیشنهادهایی مانند تشکیل کنسرسیوم یا نظارت چندجانبه تنها در صورتی پذیرفتنی خواهد بود که به هیچ‌وجه اصل غنی‌سازی در ایران را زیر سوال نبرد.
در شرایطی که برخی رسانه‌های آمریکایی مانند اکسیوس و خبرنگارانی چون لارا روزن از «نهایی‌شدن قریب‌الوقوع» توافق میان تهران و واشنگتن تا پیش از ۲۰ خرداد خبر داده‌اند، بررسی دقیق‌تر روند واقعی مذاکرات و مواضع ایران نشان می‌دهد که این تصویرسازی، بخشی از یک سناریوی فشار رسانه‌ای طراحی‌شده از سوی تیم آمریکایی است؛ سناریویی که هنوز وارد مرحله واقعی از توافق نشده و با پاتک هوشمندانه ایران روبه‌رو شده است.
جنگ روانی با پوسته‌ای از توافق
آن طور که فردانیوز نوشته ، آنچه در فاز اول این عملیات رسانه‌ای دیده می‌شود، تلاش برای القای نزدیک بودن توافق و ایجاد انتظارات عمومی است. در این چارچوب، آمریکا با کمک رسانه‌هایی همچون سی‌ان‌ان، اکسیوس و حتی برخی منابع اسرائیلی، می‌کوشد فضای داخلی ایران را تحت فشار افکار عمومی قرار دهد. «توافق مسقط» که نام آن به صورت نمادین از پایتخت عمان برگرفته شده، بیشتر یک بسته تبلیغاتی است تا توافقی قطعی.
اما بر اساس گزارش‌های میدانی و منابع نزدیک به تیم مذاکره‌کننده ایرانی، تاکنون هیچ متن مکتوب، رسمی و قابل قبول از طرف آمریکایی‌ها دریافت نشده و مواضع متناقض واشنگتن، مانع از شکل‌گیری اراده‌ای جدی برای ورود ایران به دور جدید مذاکرات شده است.
تنها پس از وساطت برخی کشورهای منطقه و وعده بازنگری در برخی خطوط قرمز طرف آمریکایی، زمینه برای ادامه رایزنی‌ها فراهم شده است.
پلن دوگانه آمریکا؛ تاکتیک رسانه‌ای یا بستر واقعی مذاکره؟
آمریکایی‌ها ظاهرا با دو طرح موازی وارد میدان شده‌اند: پلن اول: مبتنی بر فشار رسانه‌ای، القای نزدیکی به توافق و تلاش برای تحمیل شرط «غنی‌سازی صفر»؛ شرطی که برای ایران غیرقابل‌قبول است و با مواضع اصولی جمهوری اسلامی تعارض بنیادین دارد.
پلن دوم: مبتنی بر به رسمیت شناختن حق غنی‌سازی ایران با پیشنهادهایی مانند تشکیل کنسرسیومی بین‌المللی برای نظارت و مشارکت در فرآیند غنی‌سازی. این طرح که ظاهرا از سوی یکی از کشورهای عربی حوزه خلیج فارس پیشنهاد شده، با مخالفت ایران مواجه نشده و هنوز به‌عنوان یکی از گزینه‌های محتمل روی میز باقی مانده است.
سفر پزشکیان به مسقط؛ رایزنی با محور تضمین‌ها
در همین راستا، سفر اخیر مسعود پزشکیان، رئیس مجلس شورای اسلامی به عمان نیز حامل پیام‌های مشخصی در چارچوب پلن دوم بوده است. شنیده‌ها حاکی از آن است که در این سفر، ایران بر دریافت تضمین‌های جدی برای حفظ حقوق هسته‌ای خود تأکید کرده و پیشرفت‌هایی نیز در این مسیر حاصل شده است. منابع آگاه می‌گویند که «تضمین‌های معتبر اجرایی» از جمله موضوعات کلیدی در گفت‌وگوهای این سفر بوده‌اند.
خط قرمز تغییرناپذیر
ایران به روشنی به واسطه‌ها و طرف آمریکایی اعلام کرده است که تکرار شرط «غنی‌سازی صفر» به منزله پایان مذاکرات تلقی خواهد شد. به عبارت دیگر، تهران با شفافیت موضع خود را اعلام کرده و حاضر نیست تحت هیچ فشاری، از حقوق مسلم هسته‌ای خود عقب‌نشینی کند. این موضع نه‌تنها اعلام موضع ساده نیست، بلکه یک پاتک دیپلماتیک در برابر جنگ روانی و «تک رسانه‌ای» آمریکا به‌شمار می‌رود.
گرچه رسانه‌های غربی با طراحی سناریوی «توافق آماده» سعی در القای فضای مصالحه دارند، اما واقعیت میدانی چیز دیگری است. ایران بر حفظ دستاوردهای هسته‌ای خود تأکید دارد و اگر مذاکراتی هم صورت گیرد، تنها در قالب سناریویی خواهد بود که حق غنی‌سازی در آن تثبیت شده باشد. اکنون توپ در زمین واشنگتن است؛ اگر آمریکا بر تاکتیک فشار باقی بماند، توافقی در کار نخواهد بود و «توافق مسقط» تنها به یک تیتر تبلیغاتی تبدیل خواهد شد.
خط قرمز تهران، عقب‌نشینی واشنگتن؟
درحالی‌که گمانه‌زنی‌ها درباره نهایی شدن «توافق مسقط» میان ایران و آمریکا تا پیش از ۲۰ خرداد افزایش یافته، منابع مطلع از روند مذاکرات تأکید دارند که ایران به‌هیچ‌وجه حاضر به عقب‌نشینی از حق غنی‌سازی خود نیست و این موضوع به‌عنوان خط قرمز قطعی و غیرقابل‌مذاکره در دستور کار تیم مذاکره‌کننده قرار دارد. در واقع، هرگونه توافقی - اگر قرار بر تحقق آن باشد - بر مبنای عقب‌نشینی آمریکا از شرط «غنی‌سازی صفر» خواهد بود، نه کوتاه آمدن ایران.
واشنگتن در موقعیت انفعال
هم‌زمان با انتشار گزارش‌هایی از رسانه‌های آمریکایی و اسرائیلی درباره نزدیکی به یک توافق، تهران در سکوتی معنادار اما با مواضعی قاطع، خطوط قرمز خود را بارها تکرار کرده است. منابع ایرانی با صراحت اعلام کرده‌اند که «تضمین حق غنی‌سازی در هر سطحی که نیاز ملی و صنعتی ایجاب کند» پایه اصلی هرگونه توافق احتمالی خواهد بود. به زبان ساده، ایران نه‌تنها کوتاه نمی‌آید، بلکه مسیر مذاکره را نیز فقط در صورتی باز نگه خواهد داشت که طرف مقابل از مواضع تحمیلی خود عقب بنشیند.
برگشت از شرط غنی‌سازی صفر؛ تنها راه توافق
اطلاعات به دست آمده از منابع نزدیک به مذاکرات نشان می‌دهد که ایران با اعلام موضع صریح به میانجی‌گران اعلام کرده: اگر آمریکا به شرط «غنی‌سازی صفر» اصرار بورزد، نه‌تنها مذاکراتی در کار نخواهد بود، بلکه همان فرآیند موجود نیز متوقف خواهد شد. این بدان معناست که اگر در روزهای آینده توافقی اعلام شود، به‌طور قطع نتیجه عقب‌نشینی آمریکا از خواسته اولیه‌اش خواهد بود، نه تغییری در مواضع اصولی تهران.
تهران مذاکره برای عقب‌نشینی نمی‌کند
جمهوری اسلامی ایران بارها تأکید کرده که مذاکره نمی‌کند تا امتیاز بدهد، بلکه مذاکره می‌کند تا حقوق تثبیت‌شده‌اش را در قالب توافق رسمی دریافت کند. بر همین اساس، هر توافقی که به امضا برسد، باید حاوی مفاد روشن درباره ادامه و تداوم غنی‌سازی در خاک ایران باشد. پیشنهادهایی مانند تشکیل کنسرسیوم یا نظارت چندجانبه تنها در صورتی پذیرفتنی خواهد بود که به هیچ‌وجه اصل غنی‌سازی در ایران را زیر سوال نبرد.
در شرایط فعلی، سناریوهای محتمل به دو مسیر محدود می‌شوند: یا آمریکا از شرط غنی‌سازی صفر عقب‌نشینی می‌کند و زمینه برای توافقی محدود اما واقعی فراهم می‌شود؛ یا بر سیاست فشار رسانه‌ای و القای توافق بدون متن واقعی اصرار می‌ورزد و عملا مذاکرات به بن‌بست می‌رسد.
در هر دو حالت، یک نکته روشن است: ایران خط قرمز خود را تغییر نخواهد داد. غنی‌سازی حق مسلم و تثبیت‌شده جمهوری اسلامی است و حتی نزدیک‌ترین واسطه‌ها نیز این پیام را با صراحت دریافت کرده‌اند. بنابراین اگر توافقی شکل بگیرد، نشانه‌ای روشن از چرخش واشنگتن خواهد بود؛ نه عقب‌نشینی تهران.
صبح نو
دیدگاه تان را بنویسید