نشریه کنگره آمریکا: ترامپ نباید اشتباه صدام را درباره ایران تکرار کند

 وبگاه نزدیک به کنگره آمریکا (هیل)، گزارش کرد که مردم ایران نشان داده‌اند در برابر تهدیدات خارجی، اتحاد و انسجام بیشتری دارند.

در پی انفجار مهیب در بندر شهید رجایی بندرعباس که به فوت ۵۷ نفر و زخمی شدن بیش از ۱۲۰۰ نفر انجامید، یک تحلیلگر در پایگاه خبری هیل با انتشار مقاله‌ای هشدار داد که سیاست‌گذاران آمریکایی نباید مقاومت مردم ایران در برابر تهدیدات خارجی را دست‌کم بگیرند.

این تحلیل با اشاره به وحدت و همبستگی گسترده مردم ایران پس از انفجار، آن را شاهدی بر تمایل ملی برای حفظ انسجام در بحران توصیف کرده است. به گفته نویسنده، همان‌طور که صدام در سال ۱۹۸۰ تصور کرد ایران پس از انقلاب ضعیف و شکننده است، برخی در آمریکا امروز هم همین اشتباه را تکرار می‌کنند.

انفجار بندرعباس؛  فاجعه‌ای که ملت را متحد کرد

در مقدمه این تحلیل آمده است، در ۲۶‌آوریل، انفجاری سهمگین بندر شلوغ بندرعباس در جنوب ایران را لرزاند؛ حادثه‌ای که ۵۷ کشته و بیش از ۱۲۰۰ زخمی برجای گذاشت. این انفجار در بندر شهید رجایی، بزرگ‌ترین بندر کانتینری ایران رخ داد و موج آن شیشه‌های خانه‌ها را در شعاعی گسترده خرد کرد و زیرساخت‌ها را به‌شدت آسیب زد. تحقیقات درباره علت حادثه همچنان ادامه دارد؛ گزارش‌های اولیه حاکی از نشت و جابه‌جایی نادرست مواد شیمیایی است، هرچند گمانه‌زنی‌هایی درباره خرابکاری نیز مطرح شده است.

همبستگی مردمی در مقابل روایت فروپاشی

بر اساس گزارش هیل، در دل این فاجعه، واکنش مردم ایران پیام مهمی برای سیاست‌گذاران آمریکایی دارد: ظرفیت همبستگی و اتحاد ایرانیان در بحران را نباید، همانند اشتباه صدام حسین در دهه‌های گذشته، دست‌کم گرفت. جشنواره موسیقی که به مراسم سوگواری ملی بدل شد

طبق این گزارش، با وجود دشواری‌های اقتصادی و نارضایتی‌های سیاسی، مردم ایران پس از حادثه بندرعباس یک‌صدا شدند. در سراسر کشور صف‌های اهدای خون شکل گرفت. جشنواره موسیقی محلی بوشهر به مراسمی برای همدردی با قربانیان تبدیل شد و زودتر از موعد به احترام این فاجعه پایان یافت.

تکرار خطای صدام؛ وقتی دشمن اتحاد ایران را نادیده گرفت

هیل افزود: این واکنش عمومی، برخلاف روایت برخی گروه‌های مخالف ایرانی و تحلیل‌گران غربی است که باور دارند نارضایتی عمومی، کشور را به‌راحتی آسیب‌پذیر کرده است. آنها تصور می‌کنند نارضایتی داخلی می‌تواند زمینه‌ساز استقبال مردم از مداخله خارجی برای سرنگونی حکومت شود.

نشریه وابسته به کنگره آمریکا خاطرنشان کرد: اما همبستگی پس از انفجار نشان می‌دهد که حتی در اوج انتقادها، ایرانیان در برابر تهدیدات خارجی یا فجایع ملی، انسجام خود را حفظ می‌کنند. این همان پدیده‌ای است که در علوم سیاسی به عنوان «همگرایی ملی در بحران» شناخته می‌شود؛ وقتی مردم حتی با وجود اختلافات، در برابر تهدید خارجی در کنار دولت خود می‌ایستند.

همبستگی مردم در بندرعباس یادآور دوران جنگ ایران و عراق است؛ دورانی که نشان داد تجاوز به ایران می‌تواند نتیجه‌ای کاملاً معکوس داشته باشد.

از ۱۹۸۰ تا ۲۰۲۵؛ سناریویی که تغییر نکرده است

در سپتامبر ۱۹۸۰، صدام تصور می‌کرد ایرانِ پس از انقلاب، کشوری آشفته و دچار اختلافات داخلی است و به‌راحتی قابل تسخیر است. او بر پایه تحلیل‌های نادرست گروه‌های مخالف ایرانی و برخی مشاوران خود، به ایران حمله کرد.

اما آنچه رخ داد، بسیج گسترده مردم و نیروهای انقلابی برای دفاع از کشور بود. تا سال ۱۹۸۲ ایران تقریباً همه مناطق اشغالی را پس گرفت و جنگ به یک بن‌بست هشت‌ساله و خون‌بار تبدیل شد.

طبق گزارش هیل، اشتباه صدام این بود که اراده مردم ایران برای کنار گذاشتن اختلافات و دفاع از کشورشان را نادیده گرفت. این، یک رویداد استثنایی نبود؛ بلکه الگویی تکرارشونده در مواجهه با تهدیدات خارجی است.

طبق این گزارش، با این حال، برخی گروه‌های اپوزیسیون ایرانی و چهره‌های تندرو غربی هنوز همان تحلیل‌های اشتباه را تکرار می‌کنند. آنها با اشاره به تورم، تحریم‌ها و سرکوب‌های سیاسی، ایران را در آستانه فروپاشی تصویر می‌کنند و گمان دارند مداخله خارجی می‌تواند به قیامی مردمی ختم شود.

اما شواهد تاریخی و امروزی این ادعا را رد می‌کند. همان‌طور که در زمان جنگ مردم یکپارچه دفاع کردند، امروز هم پس از انفجار بندرعباس، به‌ جای اعتراضات یا تفرقه، همدلی و کمک دیده شد. حتی با وجود برخی انتقادها از سوءمدیریت، مردم تمرکز خود را بر کمک به آسیب‌دیدگان گذاشتند نه سرزنش دولت.

چنین همبستگی‌ای در صورت حمله نظامی خارجی احتمالاً تقویت خواهد شد و موقعیت دولت را در داخل مستحکم‌تر می‌کند.

پیامدهای حمله احتمالی؛ ایران امروز دیگر تنها نیست

بر اساس گزارش این رسانه آمریکایی، اشتباه در تحلیل انسجام ملی ایران می‌تواند پیامدهای استراتژیک سنگینی داشته باشد. ایران امروز دیگر کشور منزوی دهه ۱۹۸۰ نیست. این کشور دارای ارتشی پیشرفته‌تر، برنامه موشکی قدرتمند و شبکه‌ای از متحدان در خاورمیانه است. هرگونه مداخله نظامی ممکن است جرقه جنگی منطقه‌ای را بزند و منافع آمریکا را به خطر بیندازد.

برای مشاوران رئیس‌جمهور ترامپ، حادثه بندرعباس باید هشداری جدی باشد. کسانی که به دنبال سیاست‌های تهاجمی‌اند، در حال تکرار اشتباه مرگبار صدام هستند. تصور اینکه ایرانیان از مداخله خارجی استقبال می‌کنند، در تضاد کامل با شواهد موجود است.

دیپلماسی به جای تقابل؛ تنها راه معقول در برابر ایران

طبق این تحلیل، افکار عمومی هم با این دیدگاه‌های جنگ‌طلبانه همخوانی ندارد. گرچه بخشی از مردم ایران از سیاست‌های دولت ناراضی‌اند، اما در نظرسنجی‌ها بر حفظ استقلال کشور تأکید دارند و حتی از نقش نظامی ایران در منطقه دفاع می‌کنند. این دیدگاه‌ها با آنچه در بندرعباس رخ داد، هم‌راستاست؛ جایی که مردم به‌جای تفرقه، دست در دست هم برای بازسازی تلاش کردند.

این گزارش ادامه داد؛ سیاست‌گذاران غربی باید به ‌جای تکیه بر فرض فروپاشی ایران، بر دیپلماسی متمرکز شوند و از راه مذاکره به حل نگرانی‌های مشترک مانند برنامه هسته‌ای یا امنیت منطقه‌ای بپردازند. اقدامات تهاجمی می‌تواند مذاکرات را نابود کند و امید به بهبود روابط ایران و آمریکا را از بین ببرد. مداخله نظامی نه‌تنها به تغییر حکومت منجر نخواهد شد، بلکه آمریکا را درگیر جنگی پرهزینه و پیچیده خواهد کرد.

هیل با اشاره به این موارد نتیجه‌گیری کرد که ایران، آن‌طور که تندروها در آمریکا و غرب می‌گویند، خانه‌ای سست و در حال فروپاشی نیست؛ بلکه ملتی است که در برابر تهدید خارجی به‌سرعت متحد می‌شود. برای پرهیز از تکرار اشتباهات گذشته، آمریکا باید با درکی واقع‌بینانه از مقاومت ایرانیان، راه گفت‌وگو را برگزیند. تعامل به‌ جای تقابل، نه تنها هوشمندانه‌تر، بلکه برای ثبات منطقه حیاتی است.

گروسی: گزارش‌ جامع درباره ایران به‌زودی منتشر می‌شود

«رافائل گروسی» مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی روز چهارشنبه گفت: «گزارش جامع درباره ایران به‌زودی منتشر خواهد شد.»

طبق گزارش «لارنس نورمن» خبرنگار روزنامه وال‌استریت‌ژورنال، مدیرکل آژانس در پاسخ به سؤال خبرنگار رویترز درباره محتوای این گزارش گفت: «این گزارش جامع خواهد بود و قرار است یک گزارش باشد!»

گروسی در ادمه اظهارات خود در جمع خبرنگاران درباره پیشرفت در این مذاکرات با گفتن این که «هنوز نتیجه مشخص نشده است»، ادامه مذاکرات را نشانه مثبتی دانست.

او همچنین حضور «ماسیمو آپارو» یکی از معاونان خود در ایران را تایید کرد.

بازرسی‌های آژانس باید بخشی از هرگونه توافق میان ایران و آمریکا باشد

گروسی در پاسخ به سؤالی دیگردرباره تفاوت‌ها میان موضع آمریکا و ایران بر سر موضوع غنی‌سازی اورانیوم در مذاکرات عمان، گفت: نزدیک کردن این دو دیدگاه به هم غیرممکن نیست.

خبرگزاری آسوشیتدپرس در این‌باره گزارش داد که گروسی در ادامه گفت: بازرسی‌های سختگیرانه آژانس باید بخشی از هرگونه توافق میان ایران و آمریکا باشد.

او با وجود تنش‌های موجود اظهار کرد که معتقد است برای رسیدن به توافقی میان آمریکا و ایران، حتی با وجود اختلاف‌نظرها درباره غنی‌سازی «همیشه راهی وجود دارد.»

گروسی تصریح کرد که هر توافق احتمالی نیازمند «نظارت سختگیرانه و قوی» آژانس بر برنامه هسته‌ای ایران خواهد بود تا مشخص شود که این برنامه پس از محدود شدن توانمندی‌های بازرسان آژانس برای نظارت،‌ در چه وضعیتی قرار دارد.

«توافق موقت» و ادعای تنش ترامپ-نتانیاهو درباره ایران

نیویورک تایمز به نقل از منابع آگاه خبر داد که غنی‌سازی در کانون اختلافات مذاکرات هسته‌ای است اما احتمال توافق موقت واشنگتن و تهران وجود دارد.

به ادعای منابع آگاه این روزنامه آمریکایی، بین دونالد ترامپ و بنیامین نتانیاهو درباره ایران اختلاف وجود دارد و این موضوع باعث یک گفت‌و‌گوی تلفنی «پرتنش» بین آنها شده است.

نیویورک تایمز نوشت: «به گفته مقامات آگاه، در حالی که دولت ترامپ تلاش می‌کند تا با ایران بر سر یک توافق هسته‌ای مذاکره کند، بنیامین نتانیاهو نخست‌وزیر اسرائیل تهدید کرده است که با حمله به تأسیسات اصلی غنی‌سازی ایران، مذاکرات را برهم بزند.»

به روایت این منابع آگاه، «اختلاف بر سر بهترین راه برای اطمینان از اینکه ایران نمی‌تواند سلاح اتمی تولید کند، منجر به حداقل یک تماس تلفنی پرتنش بین رئیس‌جمهور ترامپ و آقای نتانیاهو و جلسات متعددی طی روزهای اخیر بین مقامات ارشد آمریکایی و اسرائیلی شده است.»

ترامپ روز یکشنبه گفته بود: «درباره توافق هسته‌ای، گفت‌و‌گوهای بسیار بسیار خوبی با ایران داشتیم و نمی‌دانم آیا طی دو روز آینده خبرهای خوب و یا بدی برای شما داشته باشم، اما احساس می‌کنم که ممکن است خبرهای خوبی به شما بدهم. ما پیشرفت واقعی و جدی داشتیم.»

منابع مطلع به نیویورک تایمز گفتند که احتمالا منظور رئیس‌جمهور آمریکا، «توافق موقت» بین واشنگتن و تهران باشد. 

آنها گفتند، در بهترین حالت، اعلامیه‌ای در مورد برخی اصول مشترک بین آمریکا و ایران در مذاکرات وجود خواهد داشت. جزئیات مورد بحث همچنان محرمانه باقی مانده و احتمالا فقط زمینه را برای مذاکرات بیشتر فراهم می‌کند، از جمله اینکه آیا ایران می‌تواند به غنی‌سازی اورانیوم ادامه دهد و اینکه چگونه ذخایر اورانیوم با غلظت بالای خود را رقیق کند یا به خارج از کشور منتقل کند.

این روزنامه آمریکایی چندی قبل در یک گزارش ادعا کرده بود که اسرائیل قصد داشت به سایت‌های هسته‌ای ایران حمله کند اما ترامپ برای ادامه مذاکرات، مانع این کار شد.

به ادعای نیویورک تایمز، دیدگاه‌های متفاوت درباره «چگونگی بهره‌برداری از ضعف کنونی ایران» در کانون مرکزی تنش بین نتانیاهو و ترامپ قرار دارد.

نیویورک تایمز نوشت: «نتانیاهو استدلال کرده است که آسیب‌پذیری ایران زیاد دوام نخواهد آورد و زمان مناسب برای حمله است. آقای ترامپ استدلال کرده است که ضعف ایران، زمان مناسبی را برای مذاکره جهت پایان دادن به برنامه غنی‌سازی ایران فراهم می‌کند.»

این رسانه آمریکایی مدعی شد: «مقام‌های اسرائیلی نگرانند که آقای ترامپ اکنون چنان مشتاق توافق باشد که به ایران اجازه دهد تأسیسات غنی‌سازی اورانیوم خود را حفظ کند.»

نیویورک تایمز گزارش تازه خود را درباره «تنش‌های بین ترامپ و نتانیاهو» درباره ایران، «بر اساس مصاحبه‌هایی با مقامات ایالات متحده، اروپا و اسرائیل» منتشر کرد؛ مقاماتی که اصرار داشتند که ناشناس بمانند.

وزیر امور استراتژیک اسرائیل ران درمر و رئیس موساد دیوید بارنیا، جمعه در رم و پیش از مذاکرات آمریکا و ایران با نماینده ویژه دونالد ترامپ استیو ویتکاف دیدار کردند. این دو مقام صهیونیست سپس روز دوشنبه برای دیدار با مدیر سیا جان راتکلیف، به واشنگتن رفتند. درمر دیروز دوباره با ویتکاف دیدار کرد.

به گفته نیویورک تایمز، در مذاکرات غیرمستقیم ویتکاف و وزیر خارجه ایران سید عباس عراقچی، اختلاف اصلی روی موضع دولت ترامپ مبنی بر اینکه ایران باید غنی‌سازی را در خاک خود متوقف کند، متمرکز است. 

عراقچی بارها این موضع را رد کرده و روز سه‌شنبه در یک پست در شبکه‌های اجتماعی تکرار کرد که اگر آمریکا بر «غنی‌سازی صفر» در ایران اصرار داشته باشند، «چیزی برای بحث در مورد مسئله هسته‌ای برای ما باقی نمی‌ماند.»

نیویورک تایمز نوشت: «ویتکاف و عمان در تلاش برای جلوگیری از فروپاشی مذاکرات، در حال بررسی گزینه‌های خلاقانه هستند. از جمله این گزینه‌ها، یک سرمایه‌گذاری مشترک منطقه‌ای احتمالی برای تولید سوخت برای راکتورهای هسته‌ای با ایران، عربستان سعودی و سایر قدرت‌های عربی و همچنین مشارکت ایالات متحده است اما محل واقعی غنی‌سازی مشخص نیست.»

به روایت این روزنامه، «ویتکاف اعتراض اولیه خود به تفاهم موقت بین آمریکا و ایران که اصول توافق نهائی را تعیین می‌کند، کنار گذاشته است اما این ممکن است اسرائیل یا تندروهای کنگره علیه ایران را راضی نکند.»

این روزنامه خبر داد، رئیس سیا ریچارد رتکلیف ماه گذشته به تل‌آویو رفت تا در مورد اقدامات پنهانی احتمالی علیه ایران با نتانیاهو و مقامات اطلاعاتی اسرائیل گفت‌و‌گو کند.

نیویورک تایمز با اشاره به حمله به تاسیسات هسته‌ای ایران با ویروس استاکس نت نوشت که واشنگتن و تل‌آویو «در گذشته در تلاش‌های پنهانی برای فلج کردن توانایی ایران در غنی‌سازی اورانیوم، از جمله تلاش در دوران دولت بوش و اوباما برای حمله به تأسیسات با یک سلاح سایبری پیشرفته، همکاری داشته‌اند.»

دو منبع مطلع به نیویورک تایمز گفتند، مقامات اسرائیلی اندکی قبل از اولین سفر اخیر ترامپ به عربستان سعودی، به دولت او خبر دادند که «در حال آماده شدن برای حمله به سایت‌های هسته‌ای ایران هستند. نهادهای اطلاعاتی ایالات متحده هم از آمادگی اسرائیل برای حمله مطلع شد.»

در ادامه گزارش آمده است: «به دنبال این موضوع، ترامپ با نتانیاهو صحبت کرد و او انکار نکرد که به ارتش و سازمان‌های اطلاعاتی خود دستور داده است برای حمله آماده شوند و استدلال کرد که برای این کار زمان محدودی دارد.»

نیویورک تایمز نوشت: «آقای ترامپ در این تماس تلفنی به ضعف ایران اذعان کرد اما گفت که این به ایالات متحده اهرم فشاری برای دستیابی به توافقی برای پایان دادن به برنامه هسته‌ای به صورت مسالمت‌آمیز می‌دهد.»

نیویورک تایمز ادامه داد: «اسرائیلی‌ها به طور خاص درباره هرگونه توافق موقت مشکوک هستند و حداقل در ابتدا، دولت ترامپ هم در این باره تردید داشت. ویتکاف به همتای ایرانی خود گفت که ترامپ خواهان توافق نهائی در عرض دو ماه یا بیشتر است.»

روزنامه آمریکایی افزود: «اما این مهلت در حال اتمام است و هنوز شکاف بزرگی در مورد غنی‌سازی اورانیوم وجود دارد؛ موضوعی که تهران آن را حق خود می‌داند. اکنون، به نظر می‌رسد دولت ترامپ بیشتر پذیرای نوعی اعلامیه موقت درباره اصول مشترک است، زیرا می‌تواند به جلوگیری از حمله اسرائیل کمک کند.»

نیویورک تایمز ادعا کرد: «یکی از نگرانی‌های مقامات آمریکایی این است که اسرائیل می‌تواند بدون هشدار قبلی تصمیم به حمله به ایران بگیرد. تخمین اطلاعاتی ایالات متحده این است که اسرائیل می‌تواند ظرف تنها هفت ساعت برای حمله به ایران آماده شود و این موضوع زمان کمی برای تحت فشار قرار دادن آقای نتانیاهو جهت لغو آن باقی می‌گذارد.»

طبق روایت این روزنامه، «مقامات اسرائیلی به همتایان آمریکایی گفته‌اند که نتانیاهو حتی در صورت دستیابی به توافق دیپلماتیک موفق، می‌تواند دستور حمله به ایران را صادر کند.»

شرمن: ایران هرگز غنی‌سازی را کنار نمی‌گذارد

«وندی شرمن» دیپلمات ارشد پیشین آمریکایی و مذاکره‌کننده اصلی توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ با ایران، در مصاحبه‌ای با شبکه NewsNation تأکید کرد که ایران هیچ‌گاه برنامه غنی‌سازی اورانیوم خود را متوقف نخواهد کرد. 

او هشدار داد که فشارهای بیشتر ممکن است تهران را به سمت توسعه سلاح هسته‌ای سوق دهد.

شرمن در این خصوص گفت «در حالت ایده‌آل، بهتر است ایران هیچ اورانیومی را برای استفاده حتی در یک برنامه هسته‌ای صلح‌آمیز غیرنظامی غنی‌سازی نکند. اما فکر نمی‌کنم چنین اتفاقی بیفتد. آن‌ها این کار را انجام خواهند داد، به هر حال، چه آشکار چه پنهانی، یا در زیرزمین، حتی اگر ما تأسیسات موجود را بمباران کنیم، در عرض یک سال، یا شاید سه سال، دوباره همین مسیر را طی خواهند کرد.»

او افزود: «آنها این کار را به‌صورت مخفیانه یا در زیرزمین انجام خواهند داد، و جریان‌های فوق‌محافظه‌کار در ایران، در صورت افزایش فشار، به سمت ساخت سلاح هسته‌ای خواهند رفت. ما درواقع آنها را دقیقاً به مسیری سوق می‌دهیم که واقعاً نمی‌خواهیم بروند.»

شرمن همچنین به نقش رئیس‌جمهور ترامپ در مذاکرات اشاره کرد و گفت «رئیس‌جمهور ترامپ می‌تواند توافق بهتری با ایران به دست بیاورد، چون ابزارهایی در اختیار دارد - صادقانه بگویم، مجلس نمایندگان و سنا در کنترل جمهوری‌خواهان است و می‌توانند هر چیزی را که می‌خواهند، تصویب کنند. بنابراین به نظرم اینجا یک امکان وجود دارد، اما همزمان پتانسیل وقوع جنگ هم هست.»